XURISDICCIÓN DE SAN MARTIÑO DE SOBRÁN. SÉCULO XVIII

XURISDICCIÓN DE SAN MARTIÑO DE SOBRÁN. SÉCULO XVIII

A xurisdicción de Sobran pertencía á provincia de Santiago de Compostela, como tamén as freguesías de San Miguel de Catoira e Santa Baia (oeste Catoira). Esta antiga provincia de Santiago, a primeiros do século XVIII, tiña unha superficie de 7.020 quilómetros cadrados e estaba composta por 27 vilas, 20 cotos redondos, 832 freguesías e a cidade de Santiago de Compostela.

           

Pazo de Sobrán, 2014

Na metade deste século XVIII, concretamente en 1752, a poboación desta Xurisdicción  era de 1450 habitantes, dos que 515 veciños eran da freguesía de Sobran, a maior de todos os núcleos, que incluía o porto de Vilaxoán, Aralde, Canto, Eiviño, Faxilde, Galáns, Combe, Cortiñas, Goris, Lagoa, Lodeiro, Maceiras, Piñeiro, Renza, Praga, Riolois e Rúanova. O coto de Rubiáns tiña 200 veciños, o coto de Lorenzo 55, a vila de Vilagarcía, 264 e a vila de Carril, 42 veciños.

Condes de Maceda

            A mediados do século XVII, Sobrán era rexentada polo III conde de Maceda, D. Xosé Benito de Lanzós e Novoa, nado en Santiago o 11 de decembro de 1670,  que casou con María Teresa Taboada Villamarín. O conde e a súa muller residían por tempadas no Pazo  de Sobran. En 1710, o Rei Felipe V concedeulle a grandeza de España da primeira clase.

            Sucedeulle o seu fillo Dº Francisco Xavier de Lanzós e Taboada, Señor de Sobran,VI conde de Maceda e IV conde de Taboada nado no Pazo do mesmo nome e bautizado na igrexa de San Martiño de Sobran (Vilaxoán) o 7 de decembro de 1699. Foi tenente xeneral dos Reais Exércitos, xentil-home de Cámara do Rei Carlos III e visconde de Laiosa.

Partida de Bautismo  Francisco Javier  nacido en
Sobrán 

Non deixou descendentes e sucedéuno a súa irmá María Ignacia de Lanzós e Taboada, que estaba casada co conde de La Fuente del Sauco, Dº Xoán Manuel de Lando.

            A finais do século XVIII e comezos do XIX, quen rexentaba a xurisdicción era Dº Gonzalo Manuel Lando, VII conde de Maceda.

            O vencello do condado de Maceda coa xurisdicción de Sobrán remóntase ao 12 de maio de 1652 cando casaron en Pontevedra Bernardino de Lanzós e Andrade, II conde de Maceda, con Baltasara Montenegro Soutamaior, filla de María de Soutamaior, Sra. de Sobrán. Ao finar esta, herdou Baltasara o morgado da casa de Sobrán.

            D. Bernardino de Lazós Andrade otorga testamento ante o escribano da xurisdicción de Sobrán, Dº Antonio Pedrosa, o 1 de xullo de 1687 no seu Pazo de Sobrán, e solicita ser soterrado na capela de San Andrés, sita na igrexa de San Martiño de Sobran aclarando que cando estivera arranxada a fundación do convento de Santa Mariña, desta freguesía, os seus ósos fosen trasladados alí, igoal que os da súa dona Baltasara, por aquel entón finada. Os fillos deste matrimonio foron o devandito III conde de Maceda, Xosé Benito, que herdara a casa de Sobran.

Moitas familias aparecen vencelladas a esta xurisdicción e ao fermoso Pazo de Sobran  no percorrer dos anos. Nomes como os Caamaño, Mariño de Lobera, Castro, Sarmiento, Andrade, Losada, Mendoza, Maceda, Castelar e os Patiño.